امارات در حاشیه بازی؛ آیا روابط بن سلمان و بن زاید شکرآب شده؟ - وبلاگ تیم مسلم

به گزارش وبلاگ تیم مسلم، استقبال گرم محمد بن سلمان از شیخ تمیم موجب عصبانیت اماراتی ها شد؛ این را می شد از لابلای نوشته های توئیتری کنشگران نزدیک به حاکمیت ابوظبی ملاحظه کرد و در صورت بهبود جدی روابط دوحه با ریاض و قاهره، متضرر اصلی ابوظبی خواهد بود.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ تیم مسلم، حدود دو ماه از آشتی عربی در خلیج فارس می گذرد که در وهله اول بین قطر و عربستان بود و به همین علت هم فرایند از سرگیری روابط ریاض و دوحه نسبت به بقیه شتاب بیشتری دارد.

در این مدت پس از نشست سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در شهر العلا عربستان و اعلام مصالحه، گفت وگوهای دو جانبه و نه دسته جمعی میان طرف های بحران برای حل مسائل و مسائل فیمابین صورت گرفته است. البته در این میان، این گفتگوها تنها میان بحرین و قطر شکل نگرفته است. چند وقت پیش، وزیر خارجه بحرین خاطرنشان کرد که دوحه دعوت منامه برای انجام گفت وگو برای حل اختلافات را بی پاسخ گذاشته است. عبداللطیف بن راشد الزیانی وزیر خارجه بحرین علت بی پاسخ ماندن دعوت کشورش را در اعلام آن در رسانه ها ذکر نموده است.

این که گفت وگوها دو جانبه است و نه جمعی و چند جانبه، به نفع قطر و نشان از این است که دیگر اتفاق نظر و اجماعی بین چهار کشور (عربستان، مصر، امارات و بحرین) در پیگیری خواسته ها و مسائل خود علیه دوحه وجود ندارد.

پس از عربستان، از سرگیری روابط قطر با مصر شتاب پیدا نموده است و هیئتی دیگر از دوحه به قاهره سفر کرد. این دومین دور مذاکرات میان طرفین ظرف یک هفته اخیر است.

یک هفته پیش، وزیر خارجه قطر در حاشیه نشست وزرای خارجه عرب دیداری با همتای مصری خود در قاهره داشت و گفته شد که قرار است دو کشور تا سرانجام مارس جاری سفرای خود را بازگردانند.

هر چند دو طرف انگیزه ها و دلایلی برای بهبود روابط و پشت سر گذاشتن اختلافات دارند، اما به نظر می رسد قطر اهمیت خاصی برای این روابط قائل است و احتمالا یکی از عوامل مهم نیز سست کردن اتحاد میان ابوظبی و قاهره باشد؛ ائتلافی که در چند سال اخیر از لیبی و سودان گرفته تا مناطق عربی دیگری پروژه های مشترکی را راهنمایی کرد و مانع حل بحران با قطر می شد و همزمان در جهت توسعه روابط دوحه با کشورهای عربی سنگ اندازی می کرد.

البته از چند ماه پیش و قبل از آشتی در خلیج فارس، نشانه هایی دال بر وجود اختلافات پنهان و دلخوری های فزاینده میان نظام مصر و ابوظبی ظاهر شد. به هر حال، شرایط جدید منطقه ای و بین المللی از جمله گشایشی نسبی در بحران لیبی و رایزنی های مصر و ترکیه برای بهبود روابط و سرکار آمدن بایدن فرایند بهبود روابط قطر و مصر را نیز تسریع می نماید.

ناگفته نماند که قطر و امارات نیز ماه پیش گفت وگوهایی را در کویت برای پیگیری اجرای بیانیه نشست العلا انجام دادند، اما به نظر می رسد همچون گفت وگوها با عربستان و مصر پیشرفت قابل توجهی نداشته است. امارات از روز اول هم روی خوش به آشتی با قطر نشان نداد و محمد بن زاید نیز در نشست العلا شرکت نکرد؛ اما به نوعی در معذوریت قرار گرفته و بیانیه را امضا و از آشتی حمایت کرد. همچنین استقبال گرم محمد بن سلمان از شیخ تمیم موجب عصبانیت اماراتی ها شد؛ این را می شد از لابلای نوشته های توئیتری کنشگران نزدیک به حاکمیت ابوظبی ملاحظه کرد.

این در حالی است که به گفته منابعی، قطع روابط و محاصره قطر در اصل ایده محمد بن زاید بود ؛ هر چند خود ریاض هم انگیزه های خاص خود را داشت. حالا به نظر می رسد که امارات که آغازگر این بازی بود اکنون در حاشیه قرار گرفته است. به هر حال، در صورت بهبود جدی روابط دوحه با ریاض و قاهره، متضرر اصلی ابوظبی خواهد بود. این مساله نقش ژئوپلیتیک امارات را که در یک دهه اخیر بسیار پررنگ شده بود، تحت الشعاع خود قرار خواهد داد. در مقابل نیز نقش قطر پررنگ تر خواهد شد؛ به ویژه که هم اکنون در دیپلماسی منطقه ای و بین الملل در منازعات و میانجیگری پنهان و آشکار میان طرف های مختلف فعال تر شده است؛ به گونه ای که می رود تا در میانجیگری میان تهران و واشنگتن نیز جای میانجیگر سنتی یعنی عمان را بگیرد.

واقعیت این است که تنش و آشتی قطر و امارات چیزی نیست که آثار آن تنها ناظر به روابط این دو کشور کوچک در منطقه حساس خلیج فارس باشد، بلکه به علت حجم تاثیرگذاری بالای آن ها در مسائل منطقه و تحولات دنیا عرب که آن هم معطوف به ارتباط تنگاتنگ با لایه های قدرت در دنیا عرب، عرصه بین الملل و قدرت مالی است، ماهیت روابط میان این دو کشور و همچنین فراز و فرود هر کدام و بلوکی که رهبری می نمایند، از اهمیت ویژه ای برای شناخت مسائل و بحران های منطقه و چشم انداز آن ها برخوردار است.

صابر گل عنبری کارشناس مسائل غرب آسیا