گزارش، انتقاد از نگاه سیاسی به تاریخ ترکیه - وبلاگ تیم مسلم

به گزارش وبلاگ تیم مسلم، مخالفین و منتقدین اردوغان و آکپارتی بر این باورند که حزب حاکم، به شکل عامدانه کوشش می نماید ذهن مردم را از مناسبت های مرتبط با دوران جمهوری و مصطفی کمال آتاتورک دور و تاریخ سلجوقی و عثمانی را برجسته کند.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ تیم مسلم، در چند روز اخیر بحث بر سر سالگرد جشن پیروزی30 آگوست، در ترکیه بالا گرفته است. دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه اعلام نموده که به خاطر ترس از پیامدهای شیوع گسترده ویروس کرونا لازم نیست 30 آگوست مانند سالیان پیشین جشن گرفته گردد و نیازی به برگزاری رژه نظامی و حرکت گروه های ارتش در شهرهای مختلف نیست.

اما آن دسته از مخالفین اردوغان که از منظر فکری و عقیدتی به جریانات کمالیستی نزدیک هستند، معتقدند که آکپارتی به دنبال بهانه است و هدف از لغو کردن سالگرد 30 آگوست، دلایل سیاسی و حزبی دارد.

مخالفین و منتقدین اردوغان و آکپارتی بر این باورند که حزب حاکم، به شکل عامدانه کوشش می نماید ذهن مردم را از مناسبت های مرتبط با دوران جمهوری و مصطفی کمال آتاتورک دور نموده و تاریخ سلجوقی و عثمانی را برجسته کند.

اهمیت 30 آگوست و نگاه خاص حزب حاکم

30 آگوست در واقع یک جشن نظامی است که یک نقطه تاریخی در ایستگاه های آغازین پیش از تاسیس جمهوری ترکیه را به خاطر می آورد و در جریان آن، در سال 1922 میلادی و یک سال پیش از تاسیس جمهوری ترکیه، مصطفی کمال - که هنوز صاحب لقب آتاتورک نشده بود - نیروهای اشغالگر و به ویژه سربازان یونانی را عقب راند و این پیروزی، تنها چند روز پس از 30 آگوست، منجر به آزادسازی کامل شهر دریایی و مهم ازمیر و شکست قوای بیگانه شد.

این گام مهم مصطفی کمال، یکی از مهمترین اقداماتی است که منجر به تاسیس جمهوری ترکیه شد و کمالیست های ملی گرا، آن را یک نقطه مهم در تاریخ معاصر ترکیه می دانند.

محافظه کاران و اسلامگرایانی که دل خوشی از دوران جمهوری ترکیه و به حاشیه رانده شدن گروه های اسلامی ندارند، ترجیح می دهند از کنار این مناسبت بگذرند.

به همین خاطر، منتقدین حزب حاکم، ترس از شیوع بیشتر ویروس کرونا را به عنوان یک بهانه سیاسی ارزیابی نموده اند و کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، به تندی به حکومت تاخته و اعلام نموده کسانی که مانع برگزاری جشن 30 آگوست می شوند، خائن هستند و اطلاعی از اهمیت این روز در تاریخ معاصر ترکیه ندارند.

26 آگوست یا 30 آگوست؟ مساله این است

دولت برآمده از عدالت و توسعه در حالی به خاطر ترس از شیوع گسترده ویروس کرونا مراسم عظیمداشت سالگرد جشن نظامی 30 آگوست را در 81 استان ترکیه ممنوع نموده که چند روز پیش و در روز 26 آگوست، مراسم رسمی سالگرد فتح ملازگرد برگزار گردید.

حضور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه و مهمترین شریک او یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی در ائتلاف جمهور در جشن ملازگرد، توجه همه رسانه ها را به سوی خود جلب کرد.

رفتن اردوغان و همسرش امینه و دولت باغچلی و فواد اوکتای معاون رییس جمهور، به چادر عظیم خان، به نشانه حضور در بارگاه نمادین پادشاه سلجوقی و برگزاری آیین سنتی اسب سواری و تیراندازی و نقش برجسته بلال اردوغان فرزند ارشد رییس جمهور در تاسیس کاخ کوچک سلجوقی در اخلاط در نزدیکی ملازگرد، موضوع داغ رسانه ها شد.

اخلاط، مقبره عظیم پادشاهان سلجوقی با سنگ قبرهای تاریخی عظیم و خاص، در نزدیکی میدان جنگ ملازگرد و در نقطه خاصی بین جغرافیای سه استان کردنشین موش، بتلیس و وان، از اهمیت بالایی برخوردار است.

حالا چند سالی است که عظیمداشت روز 26 آگوست برای حزب حاکم ترکیه مهمتر شده و در کنار تداعی خاطرات مربوط به امپراتوری عثمانی، از امپراتوری سلجوقی نیز یاد می نمایند. پیش تر بنا بر تصمیم اردوغان، قرار بود دومین کاخ ریاست جمهوری ترکیه در اخلاط تاسیس گردد اما انتقاد رسانه ها و اشاره آنها به شرایط مالی ترکیه و ضرورت پرهیز از ولخرجی و اسراف، موجب آن شد که اردوغان از این تصمیم صرف نظر نموده و به تاسیس یک کاخ کوچک نمادین با امکانات چادرنشینی و اردوگاه نظامی سلجوقی اکتفا کند.

26 آگوست سالگرد پیروزی سپاه سلجوقی در ملازگرد است. در چنین روزی و در سال 1071 میلادی، سپاه سلجوقی به فرماندهی آلپ ارسلان سلجوق در جنگ با دیوژن بیزانسی پیروز شد و به این ترتیب دروازه آناتولی عظیم به روی ترک ها گگردده شد.

اسلامگرایان، این روز را به عنوان فتح عظیمی می دانند که در جریان آن، دین مبین اسلام مُهر خود را بر آناتولی زده است. اما ملی گرایان، ابعاد حماسی آن را برجسته تر می نمایند و شکست بیزانسی ها و پیروزی ترک ها را به عنوان رویداد تاریخی مهم قلمداد می نمایند.

تاریخ از منظر واقعیت، یا تاریخ از نگاه سیاست؟

طاها آک یول روزنامه نگار و تحلیلگر پیشکسوت ترکیه که دستی بر مطالعات تاریخی جمهوری و دوران پیش از جمهوری دارد، در ستون امروز خود در روزنامه قرار، تصمیم دولت اردوغان مبنی بر ممنوع کردن عظیمداشت سالگرد 30 آگوست را یک تصمیم غلط می پندارد.

او معتقد است که 26 آگوست نیز روز تاریخی و مهمی است که باید حتماً جشن و آیین آن برگزار گردد ولی 30 آگوست هم به همان اندازه مهم است و دولتمردان، نباید به سلجوقی و عثمانی بها دهند و جمهوری را از یاد ببرند. آک یول بر این باور است که نگاه سیاسی و حزبی به تاریخ، امری ناپسند است.

با وجود تمام نقدها و ابراز مخالفت هایی که از سوی بعضی رسانه ها و سیاست مداران مخالف حزب حاکم بیان شده، اردوغان و تیم او در اغلب سخنرانی ها و مواضع سیاسی و حزبی خود، از دوران سلجوقی و عثمانی به نیکی یاد می نمایند و آن دو مقطع از تاریخ را دوران های باشکوه کشورشان می دانند.

آنها گهگاه در لفافه، از بعضی اقدامات دوران اقتدار مصطفی کمال و کمالیست ها انتقاد می نمایند. یکی از نقدها جدی آنان به مقطع جمهوری، به حاشیه راندن محافظه کاران و در تنگنا قرار دادن معتقدین به دین مبین اسلام است.

انتقاد دیگر نیز این است که بنا به نگرش سران آکپارتی، در دوران سلجوقی و عثمانی، پادشاهان و فرماندهان، با اقتدار از قلمرو خود دفاع نموده اند اما در دوران جمهوری و در پشت میز مذاکره، تیم مصطفی کمال در برابر غربی ها دچار وادادگی و ضعف شده اند.